barbara radziwilowna felinski a.

Archiwum

[ Pobierz całość w formacie PDF ]

Nie wydrzecie! Przysięgam na ostrze tej stali!
Sejm, naród i świat cały tego nie dokaże!
Nad tron, nad życie więcej wiarę moją ważę.
Słyszeliście mój wyrok. Wróćcie na obrady,
Prawami szczęścia Polski umacniać zasady.
A wkrótce, gdy głos kraju po śmierć lub wawrzyny
Wywoła nas za brzegi Odry albo Dzwiny,
Ujrzycie, dzieląc z Królem waszym boje krwawe,
Czy mniej, jak żonę, kocham Ojczyznę i sławę!
150
war.: ...hordy barbarzyńskiej dziczy. sypią się hordy Tatarów na Polskę w 1549 r., tj. już
po sejmie.
151
jarzma niecierpliwa zniecierpliwiona jarzmem, tęskniąca w niewoli tatarskiej do wyzwo-
lenia.
152
o ścianę na Węgrzech.
153
war.: ...od waszych współbraci.
51
AKT IV
SCENA I
TARNOWSKI, KMITA
KMITA
Już się więc nieszczęść naszych przeważyła szala:
August wojny domowej pochodnię zapala.
W hańbiącym ród Jagiełłów niezgięty zamiarze,
Tron, sławę i Ojczyznę poświęca Barbarze.
Zciągnął wojska i, świeżej niepomny przysięgi,
Grozi praw stróżom gromem królewskiej potęgi.
Tarnowski! pewnie twoja niepodległa dusza
Na tę wspólną nam wszystkim krzywdę się obrusza?
Są jednak, co, królowi przebaczając winę,
Nieszczęść obecnych w tobie znajdują przyczynę.
On, mówią, który duszą jest Augusta rady,
Sam ślepej namiętności rozlewa w nim jady,
A pracuje nad władzy króla rozszerzeniem,
Ażeby sam panował nad jego imieniem.
Lecz Sejm, lekko nie sądząc wielkiego człowieka,
Twego uniewinnienia od spraw dalszych czeka.
Masz porę. Zgodne prawie sejmujących usta154
Berła przodków niegodnym uznają Augusta.
Nim ten zaszczyt, w ostatnim splamion Jagiellonie,
W godniejsze zgromadzony naród złoży dłonie,
Nim ogłosi nowego Króla wielkorada,
Rządu tymczasem ciężar cały na cię spada.
Pośród zamieszanego na chwilę pokoju
Trzeba nam doświadczonych i w radzie i w boju;
Ty się okryłeś chwałą w potrzebie obojej,
Wzywamy więc odwagi i mądrości twojej;
Wspieraj nas, ale wprzódy powiedz nam otwarcie,
Czy się na twoje śmiało spuścić możem wsparcie,
Czy wolność Polski będzie twoich starań celem.
Mów, czyś Króla stronnikiem, czyś obywatelem?
TARNOWSKI
154
Masz porę masz sposobność
52
Ty sam raczej odpowiedz, kto ciebie ośmiela
Wierność panu wyłączyć z cnót obywatela?
Kto ci moc daje sądzić i potępiać Króla?
KMITA
Nasze prawa, mój urząd i narodu wola.
TARNOWSKI
Narodu? Cóż u ciebie narodem się zowie?
Czy garść rokoszan z Boną i obcymi w zmowie?
Garść zaprzedanych posłów, złych obywateli,
Rozwiązłych marnotrawców, podłych wichrzycieli,
Co, myśląc wśród klęsk ludu o sromotnych zyskach,
Wznieść chcą swoją potęgę na tronu zwaliskach?
To twój naród! I takim napełniwszy Kraków...
KMITA
Pomnij, do kogo mówisz, i szanuj Polaków155!
TARNOWSKI
Prawi Polacy swego czcić umieją pana.
KMITA
Prawi Polacy cierpieć niezdolni tyrana.
TARNOWSKI
Czyjeż łzy, czyja rozpacz, czyjej krwi strumienie
Zwiadczą Augusta zbrodnie i ludu cierpienie156?
KMITA
Król chce ujarzmić naród.
TARNOWSKI
155
Pojedynek słowny Kmity z Tarnowskim, tzw. stychomytia, zaznacza przyśpieszenie tempa
dykcji za pomocą krótkich zdań.
156
Zwiadczą zbrodnie zam. o zbrodniach.
53
Król go chce ocalić.
KMITA
My swobód naszych bronim.
TARNOWSKI
Wy rząd chcecie zwalić.
KMITA
Mężni, co samowolność Króla gromią śmiele,
Wszyscy są zdrajcy kraju, rządu burzyciele?
TARNOWSKI
Nie wszyscy; część ich, ślepa na hersztów bezprawia157,
Ciągnie Polskę do zguby, myśląc, że ją zbawia.
Lecz wiem, kto te ofiary błędu i prostoty
Oszukuje, podburza, łudzi, straszy...
KMITA
Kto?
TARNOWSKI
Ty!
Ty, zamieszek w narodzie podżegacz ustawny,
Słabością rządu silny, z nieszczęść naszych sławny,
Ty, którego chciwości, zuchwalstwu i dumie
Sam tron...
KMITA
Stój! Kmita obelg przebaczać nie umie!
Znaj, że mnie uwłaczając, uwłaczasz sam sobie158:
We wszystkiem albom wyższy, albom równy tobie.
Cóż daje Tarnowskiemu nad Kmitą pierwszeństwo?
Czy sława, czy zasługa, ród, czy dostojeństwo?
157
hersztów wodzów, dowódców; od niem.: der erste.
158
Znaj wiedz.
54
Oręż nas obu słynął w kraju i za krajem159;
Tyś zwyciężał nad Tagiem, a ja nad Dunajem,
Tyś nieprzyjaciół państwa zniósł pod Obertynem,
Jam w pięciu z nimi bitwach okrył się wawrzynem;
Jam Spisz ocalił, Węgrów rozruchy uśmierzył,
Jam przez sojusze kraju potęgę rozszerzył,
Zawszem go dzielnie bronił i wiernie mu radził.
TARNOWSKI
I Gliński wprzód mu służył, niżeli go zdradził160.
KMITA
Co? nowego Glińskiego śmiesz ty widzieć w Kmicie?
TARNOWSKI
Nie! nie! ty nie stanąłeś na tym zbrodni szczycie.
Kmito! w liczbie obrzydłych zdrajców cię nie mieszczę,
Byłeś obrońcą kraju, możesz nim być jeszcze.
Wszystkie świetne przymioty niebiosa ci dały:
Serce odważne, umysł wyniosły i stały.
Czemuż do nich nie łączysz cnót obywatela?
Masz krewnego w Tarnowskim, miałbyś przyjaciela,
Naród by w tobie czystą uwieńczył gorliwość.
Lecz ta chęć przodkowania, ta dostatków chciwość...
KMITA
Do nich wiedzie pochlebstwo, nie szlachetna śmiałość.
TARNOWSKI
159 [ Pobierz całość w formacie PDF ]

zanotowane.pl

doc.pisz.pl

pdf.pisz.pl

himalia.xlx.pl