Archiwum
- Index
- Altman John Gry szpiegów
- D074. Riggs Paula Detmer CzśÂ‚owiek honoru
- Hawkins Karen Talizman 02 Wyznania śÂ‚otra
- Christie Agatha Godzina Zero
- 02.Robert Ludlum Dziedzictwo Scarlattich
- Brenden Laila Hannah 08 Znak Ognia
- Livingstone J.B. Morderstwo w British Museum
- Scarlet Hyacinth Little Red and the Big Black Panther
- Stone_Lyn_ _Szepty_i_westchnienia
- Andrzej_Samson_Moje_dziecko_mnie_nie_slucha
- zanotowane.pl
- doc.pisz.pl
- pdf.pisz.pl
- docucrime.xlx.pl
[ Pobierz całość w formacie PDF ]
przeprowadzane przez tworzone przez banki fundusze sekurytyzacyjne
nie były objęte wymogiem sprawozdawczości finansowej dla instytucji
nadzorczych. Banki nie wiedziały w takiej sytuacji o sobie wzajemnie, któ-
ry z nich i kiedy może nie być w stanie zwrócić zaciągniętych pożyczek.
Dlaczego doszło do takiej sytuacji? Przyczyną było wcześniejsze
przekonanie, że rynki finansowe charakteryzuje tak samo jak inne
rynki zdolność do samoregulacji, w związku z czym im także najle-
piej służy swoboda handlu, a więc minimalizowanie liczby regulacji.
Wiara w to była tak powszechna, że podzielały ją także instytucje nad-
zorcze, czego wyrazem jest nowa bazylejska umowa kapitałowa, która
wciąż zakłada, że banki mogą stosować własne modele oceny podejmo-
wania ryzyka, a więc w istocie same mogą oceniać, jaka wielkość kapi-
tału jest im potrzebna na pokrycie ewentualnych strat19.
Podejście amerykańskich instytucji nadzorczych nie było jednak
doktrynalne. Wierzono, że banki są w stanie same określić wielkość
19
G. Soros, The New Paradigm for Financial Markets. The Credit Crisis of 2008
and What It Means Public Affairs, New York 2008, s. 185.
Przyczyny globalnego kryzysu bankowego 45
kapitału, który jest potrzebny na pokrycie potencjalnych strat, ale sta-
rano się wprowadzić nowe regulacje, które pozwalałyby objąć wymo-
giem sprawozdawczości finansowej transakcje pozabilansowe banków.
O tym, że tak się nie stało, zadecydowała ekonomia polityczna. Po-
wszechność wiary w samoregulacyjne właściwości wszystkich rynków,
w tym także rynków finansowych, oraz rosnące znaczenie instytucji fi-
nansowych w gospodarce amerykańskiej sprawiły, że lobbing banków
oraz instytucji reprezentujÄ…cych ich interesy takich jak ISDA (Inter-
national Swap Dealers Association) okazał się wystarczająco skutecz-
ny, by zablokować inicjatywy legislacyjne instytucji nadzorczych20.
Ex post okazało się, że banki działały wbrew swoim interesom, po-
nieważ właśnie zablokowanie przez nie inicjatyw instytucji nadzor-
czych, by objąć sprawozdawczością finansową transakcje pozabilansowe
banków, stało się główną przyczyną kryzysu zaufania w amerykańskim
systemie bankowym, co sprawiło, że rynek pożyczek międzybankowych
praktycznie zamarł.
W normalnej sytuacji międzybankowe rynki pieniężne umożliwiają
bankom zarządzanie płynnością przy stosunkowo małej pomocy ban-
ku centralnego. Banki dysponujące przejściowym nadmiarem płynnych
rezerw pożyczają je bankom, które przejściowo mają niedobór płyn-
nych rezerw. Operacje otwartego rynku banków centralnych są w ta-
kiej sytuacji zazwyczaj relatywnie małe w stosunku do ogólnej skali ob-
rotów na rynku miedzybankowym, ponieważ ich zadaniem jest tylko
uzupełnienie niedoboru netto płynnych rezerw banków, jeśli jest on
konsekwencjÄ… rosnÄ…cej akcji kredytowej.
Gdy zamarły obroty na międzybankowych rynkach pieniężnych Sta-
nów Zjednoczonych i Europy, Fed i EBC musiały radykalnie zwiększyć
wielkość pożyczek krótkoterminowych udzielanych bankom komercyj-
nym, tym bardziej że ogólny spadek cen aktywów finansowych wywo-
łał ucieczkę banków w płynność. Nagłe zwiększenie się skali operacji ot-
20
P. Augar, The Greed Merchants. How the Investment Banks Played the Free Mar-
ket Game, Portfolio, London 2005, s. 185 187.
46 Andrzej Sławiński
wartego rynku zrodziło problem jakości papierów przestawianych przez
banki komercyjne jako zastaw pod pożyczki zaciągane w banku central-
nym. Problem stał się dotkliwy, ponieważ przez ostatnie dziesięciolecia
banki zmniejszały w swych aktywach udział mało ryzykownych, a więc
także mało dochodowych papierów skarbowych, a więc tych papierów,
które banki centralne przyjmują jako zastaw pod pożyczki udzielane ban-
kom komercyjnym21. Chcąc ratować banki komercyjne przed kryzysem
płynności, banki centralne musiały zdecydować się, by przyjmować ja-
ko zastaw duże ilości papierów będących efektem sekurytyzacji kredytów
hipotecznych (MBS). W istocie zatem banki centralne zdecydowały, że
podatnicy przejmą ryzyko ewentualnej niespłacalności tych kredytów22.
Przez ponad rok, od sierpnia 2007 roku, gdy zaczÄ…Å‚ siÄ™ kryzys za-
ufania w systemach bankowych Stanów Zjednoczonych i Europy, do
września 2008 roku, gdy upadł bank Lehman Brothers, wydawało się,
że banki zdołają pokryć straty z własnych kapitałów, zmniejszając wy-
płaty dywidend oraz sprzedając nowe emisje akcji państwowym fun-
duszom inwestycyjnym z krajów Azji i Zatoki Perskiej.
Problem polegał jednak na tym, że bankom coraz trudniej było po-
krywać straty na drodze sprzedaży kolejnych aktywów. Było tak dlate-
go, że proces wyprzedaży aktywów przez banki przynosił ciągły spadek
cen na rynkach finansowych. Tymczasem współczesna rachunkowość
wymaga, by składniki bilansu były księgowane zgodnie z ich aktualną
wartością rynkową. W takiej sytuacji ogólny spadek cen na rynkach
finansowych przynosił bankom coraz większe straty, zmuszając je do
sprzedaży kolejnych aktywów. Pojawiło się grozne sprzężenie zwrotne
pomiędzy ogólnym spadkiem cen aktywów finansowych i ich wyprze-
dażą przez banki. Z czasem zaczęły przez to spadać ceny także do-
brych aktywów, jak na przykład ceny papierów wartościowych będą-
cych efektem prawidłowo udzielonych kredytów hipotecznych.
21
T. Congdon, Pursuit of profits has led to a risky lack of liquidity, Financial Ti-
mes , 11.09.2007.
22
Macro Matters, Dresdner Kleinwort , 14.02.2008, s. 5.
Przyczyny globalnego kryzysu bankowego 47
O rosnącym ryzyku niewypłacalności poszczególnych instytucji
finansowych mówią ceny instrumentów pochodnych o nazwie CDS
(Credit Default Swap), które są niczym innym jak odpowiednikami po-
lis ubezpieczeniowych mających chronić inwestorów przed ryzykiem
niewypłacalności emitenta określonych obligacji. Wtórne rynki CDS są
zazwyczaj płynne, co oznacza, że ceny są wypadkową oczekiwań i ocen
tysięcy inwestorów. W takiej sytuacji wzrost ceny kontraktów CDS wy-
stawionych na obligacje określonej instytucji w miarę dobrze odzwier-
ciedla ryzyko jej niewypłacalności. I zazwyczaj tak właśnie jest. Silne
wzrosty CDS wystawionych na obligacje określonych instytucji finan-
sowych zwiastują znaczny wzrost ryzyka ich niewypłacalności.
Pierwszą dużą instytucją finansową, w przypadku której silny wzrost
cen CDS w marcu 2008 roku był zwiastunem, że właśnie stanęła na
progu bankructwa, był Bear Stearns. W jego jednak przypadku Rezer-
wa Federalna zdecydowała się pomóc przy przejęciu go przez Merill
Lynch23. Uchronienie przed upadkiem Bear Sterns uspokoiło sytuację
na rynkach, ale tylko na jakiÅ› czas. Prawdziwie krytyczny moment na-
stąpił we wrześniu 2008 roku, gdy silny wzrost cen kontraktów CDS
[ Pobierz całość w formacie PDF ]